Cách chống cháy cục đẩy khi sử dụng với loa công suất lớn

Đó là cơn ác mộng mà không ít khách hàng đã từng tâm sự với Pro Sound Việt Nam. Nhiều người lầm tưởng cứ "loa to là hay", nhưng lại quên mất rằng cục đẩy (main) mới là "trái tim" bơm máu cho cả hệ thống. Bắt trái tim yếu chạy marathon thì đột quỵ là chuyện sớm muộn.

Để cục đẩy của bạn "sống thọ" và hoạt động bền bỉ ngay cả khi kéo những cặp loa "khát" công suất, hãy khắc cốt ghi tâm 5 nguyên tắc sau:

1. Hiểu về Trở Kháng (Ohm): Đừng bắt cục đẩy "vác đá"

Đây là nguyên nhân số 1 gây cháy sò công suất mà ít ai để ý.

• Quy tắc sống còn: Tổng trở kháng của loa không được nhỏ hơn trở kháng tối thiểu mà cục đẩy cho phép.

• Ví dụ dễ hiểu: Cục đẩy của bạn ghi hỗ trợ từ 4 Ohm - 8 Ohm.

  • Nếu bạn đấu 1 loa 8 Ohm: OK (nhẹ nhàng).

  • Nếu bạn đấu song song 2 loa 8 Ohm (lúc này trở kháng tụt xuống 4 Ohm): OK (vẫn trong giới hạn, nhưng đẩy sẽ nóng hơn).

  • Cấm kỵ: Nếu bạn cố nhồi nhét đấu 3-4 loa vào một kênh, trở kháng tụt xuống 2 Ohm hoặc thấp hơn. Lúc này, cục đẩy giống như bị chập mạch (short circuit), dòng điện tăng vọt và BÙM – dàn sò ra đi trong một nốt nhạc.

2. Công suất: Thà "Dư" còn hơn "Thiếu"

Một nghịch lý mà dân Pro mới hiểu: Cục đẩy yếu dễ làm cháy loa (và cháy chính nó) hơn là cục đẩy mạnh.

Khi bạn dùng một cục đẩy công suất thấp để kéo loa công suất lớn (ví dụ đẩy 400W kéo loa 800W):

1. Bạn sẽ phải vặn volume lên mức tối đa (Max) để nghe đủ to.

2. Cục đẩy bị quá tải, tín hiệu bị méo dạng (Clipping/Distortion).

3. Dạng sóng vuông chết người này sinh ra nhiệt lượng cực lớn, nướng chín voice coil của loa và làm nổ tụ/sò của đẩy.

Lời khuyên từ Pro Sound: Hãy chọn cục đẩy có công suất lớn gấp 1.5 đến 2 lần công suất trung bình (RMS) của loa. Dư công suất giúp âm thanh tròn trịa, lực đánh căng và thiết bị luôn chạy ở mức "thư thái".

3. Đèn CLIP: Tín hiệu cầu cứu SOS

Trên mặt trước cục đẩy luôn có dãy đèn báo tín hiệu (Signal). Trên cùng thường là đèn màu đỏ có chữ CLIP hoặc PEAK.

• Nếu đèn này nháy đỏ liên tục theo nhịp nhạc: Cục đẩy đang gào thét "Tôi đuối quá rồi, giảm nhỏ lại đi!".

• Nếu bạn phớt lờ và tiếp tục ép: Nhiệt độ bên trong sẽ tăng phi mã. Chế độ bảo vệ (Protect) sẽ kích hoạt ngắt tiếng, hoặc tệ hơn là bốc khói nếu mạch bảo vệ không kịp phản ứng.

Mẹo: Setup Gain (độ lợi) sao cho khi nhạc lên cao trào nhất, đèn Clip cũng không được sáng, hoặc thi thoảng lắm mới chớp nhẹ một cái.

4. "Căn bệnh" nhiệt độ và bụi bẩn

Cục đẩy công suất lớn sinh nhiệt cực nhiều. Nhiều anh em có thói quen xếp chồng các thiết bị lên nhau kín mít trong tủ máy (tủ rack) mà không có quạt tản nhiệt.

• Hãy để nó thở: Đảm bảo khe tản nhiệt phía trước và phía sau cục đẩy luôn thông thoáng. Luồng gió phải được lưu thông từ trước ra sau (hoặc ngược lại tùy model).

• Vệ sinh định kỳ: Bụi bẩn bám dày vào quạt và lá tản nhiệt bên trong giống như bạn đắp chăn bông cho cục đẩy giữa mùa hè. Hãy mở nắp, dùng máy thổi bụi vệ sinh 6 tháng/lần. Một cục đẩy mát mẻ là một cục đẩy bền bỉ.

5. Dây dẫn và Jack kết nối: Đừng tiếc tiền mua "dây chun"

Dùng dây loa lõi quá nhỏ hoặc dây kém chất lượng để tải dòng điện lớn giống như bơm nước cứu hỏa qua ống hút trà sữa. Dây sẽ nóng lên, điện trở tăng cao, làm hao hụt công suất và gây áp lực ngược lại cho cục đẩy.

Ngoài ra, các đầu Jack Neutrik/Speakon lỏng lẻo, chập chờn là nguyên nhân gây ra các xung điện đột ngột (tiếng lẹt xẹt) rất hại cho linh kiện bán dẫn. Hãy đầu tư dây loa xịn và jack chính hãng tại các đơn vị uy tín như Pro Sound để đảm bảo dòng điện lưu thông trơn tru nhất.

Có thể bạn quan tâm:

• Cục đẩy công suất hay nhất cho dàn karaoke gia đình
• Mạch Class C là gì? Cục đẩy công suất Class C là gì?
• Nên dùng cục đẩy hay vang số giúp dàn karaoke hay hơn

Lời kết

Chơi âm thanh công suất lớn là một thú vui đầy cảm xúc, nhưng cũng cần sự am hiểu kỹ thuật. Đừng để sự thiếu sót nhỏ giết chết bộ dàn trăm triệu của bạn.

Tại Pro Sound Việt Nam, chúng tôi không chỉ bán thiết bị, chúng tôi luôn tư vấn giải pháp phối ghép chuẩn chỉnh nhất (Matching) giữa Cục đẩy và Loa để khách hàng yên tâm sử dụng bền bỉ theo năm tháng.

Cần tư vấn cục đẩy "trâu bò" không lo cháy? Liên hệ ngay Pro Sound!