Bass trap là gì, Các loại bass trap phổ biến hiện nay

Pro Sound Việt Nam 5 ngày trước 4 lượt xem

Trong quá trình xử lý âm học phòng, người ta thường dễ dàng kiểm soát các dải tần trung và cao bằng các tấm tiêu âm thông thường.

Tuy nhiên, dải tần thấp (bass) lại là một thử thách lớn. Âm bass có sóng dài, rất khó kiểm soát và thường gây ra hiện tượng âm thanh bị ù, thiếu chi tiết. Để giải quyết vấn đề này, các chuyên gia âm thanh sử dụng một công cụ đặc biệt: Bass Trap.

Vậy Bass Trap là gì và có những loại nào phổ biến?

1. Bass Trap là gì?

Bass Trap (bẫy bass) là một thiết bị xử lý âm học được thiết kế đặc biệt để hấp thụ năng lượng của sóng âm ở dải tần thấp. Bass Trap giúp kiểm soát các vấn đề về âm bass như:

Standing waves (sóng đứng): Đây là hiện tượng âm thanh dải trầm tích tụ và cộng hưởng ở các góc và vị trí nhất định trong phòng, gây ra sự chênh lệch lớn về âm lượng và làm âm bass nghe bị ù, không chắc.

Boomy bass: Âm thanh bị vang, kéo dài không mong muốn.
Loss of clarity: Mất đi sự rõ ràng và chi tiết của dải trầm.

Bass Trap hoạt động dựa trên các nguyên lý vật lý để làm giảm năng lượng của sóng âm bass. Việc sử dụng Bass Trap là bước quan trọng nhất để có được dải bass trung thực và cân bằng trong phòng thu âm, phòng mixing hoặc phòng nghe nhạc.

2. Các loại Bass Trap phổ biến hiện nay

Trên thị trường hiện nay có nhiều loại Bass Trap khác nhau, được phân loại chủ yếu dựa trên nguyên lý hoạt động. Dưới đây là các loại phổ biến nhất:

a. Bass Trap dạng Hấp thụ (Porous Absorbers)

Đây là loại Bass Trap phổ biến và dễ sử dụng nhất.

Nguyên lý hoạt động: Bẫy bass dạng hấp thụ được làm từ các vật liệu xốp, mềm và có độ dày lớn như bông khoáng (mineral wool), bông thủy tinh (fiberglass) hoặc xốp tiêu âm mật độ cao. Sóng âm khi đi vào các vật liệu này sẽ làm các sợi vật liệu rung động, chuyển hóa năng lượng âm thanh thành nhiệt năng và tiêu tan đi.
Vị trí đặt: Bass Trap dạng hấp thụ được đặt chủ yếu ở các góc phòng (nơi sóng âm bass tích tụ nhiều nhất) hoặc các góc giữa tường và trần nhà.
Ưu điểm:
- Hiệu quả cao trong việc hấp thụ âm bass.
- Giá thành phải chăng, dễ dàng tự làm (DIY).
- Có thể hấp thụ cả các dải tần trung và cao.
Nhược điểm:
- Yêu cầu độ dày lớn để hấp thụ tần số thấp hiệu quả.

b. Bass Trap dạng Tán xạ (Diaphragmatic Absorbers / Panel Absorbers)

Loại Bass Trap này phức tạp hơn nhưng hiệu quả hơn đối với các tần số cực thấp.

Nguyên lý hoạt động: Dạng này hoạt động giống như một chiếc hộp kín. Nó bao gồm một tấm màng mỏng (diaphragm) ở mặt trước, phía sau là một khoang không khí và một số vật liệu hấp thụ. Khi sóng âm bass va vào tấm màng, nó sẽ làm tấm màng rung động, và năng lượng này sẽ bị hấp thụ bên trong khoang.
Vị trí đặt: Tương tự như bẫy bass dạng hấp thụ, chúng được đặt ở các góc và vị trí mà sóng bass tích tụ.
Ưu điểm:
- Rất hiệu quả trong việc hấp thụ các tần số cực thấp (dưới 80 Hz).
- Thiết kế mỏng hơn so với bẫy bass dạng hấp thụ ở cùng mức hiệu quả.
Nhược điểm:
- Thiết kế phức tạp, khó tự làm.
- Chi phí cao hơn.

c. Bass Trap dạng Cộng hưởng (Helmholtz Resonators)

Đây là loại Bass Trap chuyên biệt và phức tạp nhất, được thiết kế để xử lý một dải tần hẹp cụ thể.

Nguyên lý hoạt động: Bass Trap dạng Helmholtz hoạt động giống như một chai rỗng. Nó có một khoang chứa không khí và một lỗ nhỏ ở mặt trước. Khi sóng âm ở một tần số cụ thể (được tính toán trước) đi vào lỗ, nó sẽ làm không khí bên trong khoang cộng hưởng và triệt tiêu năng lượng của sóng âm đó.
Vị trí đặt: Thường được sử dụng để xử lý các vấn đề cụ thể về "sóng đứng" ở một tần số nhất định trong phòng.
Ưu điểm:
- Rất hiệu quả trong việc xử lý một tần số cụ thể.
Nhược điểm:
- Rất khó thiết kế và tính toán chính xác.
- Chỉ hiệu quả với một dải tần hẹp.

Lời khuyên của Pro Sound Việt Nam

Để có âm học phòng tốt nhất, đặc biệt là dải bass, việc đầu tiên bạn nên làm là sử dụng Bass Trap dạng hấp thụ và đặt chúng ở các góc phòng. Đây là giải pháp hiệu quả và tiết kiệm chi phí nhất cho hầu hết các phòng thu tại nhà hoặc phòng nghe nhạc. Đối với các vấn đề phức tạp hơn, việc tham khảo ý kiến chuyên gia hoặc sử dụng các loại Bass Trap chuyên biệt là cần thiết.